Wielkanoc to obok Bożego Narodzenia jedno z najważniejszych świąt obchodzonych przez chrześcijan. To święto wiąże się nierozerwalnie z licznymi tradycjami i obyczajami, które rok rocznie są przez nas kultywowane. Jakie najpopularniejsze tradycje i zwyczaje związane są z Wielkanocą?
• Wiosenne porządki
• Malowanie pisanek
• Baranek i zajączek wielkanocny
• Obchody Wielkiego Tygodnia
• Święconka, czyli święcenie pokarmów
• Lany poniedziałek, czyli śmigus dyngus
Wiosenne porządki
Święto świętem, jednak wiosenne porządki to coś więcej, niż tylko szykowanie domu do Wielkanocy. Zwyczaj ten choć nie jest bezpośrednio związany z samym świętem, jest jednocześnie jego nierozerwalną częścią i chyba nikt nie wyobraża sobie przygotowań do świąt bez wiosennych porządków. Jednocześnie można się i tu doszukać szczególnej symboliki, jaką jest wymiatanie zimy z domu razem ze wszelkim złem i chorobami.
Malowanie pisanek
Jeżeli chodzi o ten zwyczaj, jest on dosyć stary, choć nie do końca da się określić skąd się wziął i kiedy konkretnie pojawił. Pisanki stały się jednak nieodłączną częścią świąt Wielkanocnych i ich pewnym wyznacznikiem. Ozdabianie jaj nie jest pozbawione pewnej symboliki – przede wszystkim oznaczają one pomyślność, są znakiem nowego życia oraz zdecydowanie należą do jednych ważniejszych symboli świąt Wielkanocnych.
Baranek i zajączek wielkanocny
Są to dwa ważne symbole świąt, które mają swoje głębokie znaczenie symboliczne. Baranek jest symbolem ofiary śmierci Chrystusa na krzyżu jako Baranka Bożego. Natomiast zajączek jest zdecydowanie bardziej świeckim symbolem, który przyjął się w Polsce przychodząc z zachodu. Oznacza on zarówno odradzanie się przyrody, jak i jest także symbolem płodności.
Obchody Wielkiego Tygodnia
Wielki Tydzień rozpoczyna się wraz z Niedzielą Palmową, kiedy to w kościołach święci się palmy, które są symbolem wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Tradycyjne palemki kiedyś miały większe znaczenie niż dziś. Poświęcone były umieszczane nad drzwiami i stanowiły ochronę przed nieszczęściami. Czasem obchody Wielkiego Tygodnia związane były również z tzw. „topieniem Judasza”, które odbywało się w Wielką Środę. Brano wówczas słomianą kukłę i wrzucano do wody. Z kolei Wielki Piątek to dzień, uroczystej Drogi Krzyżowej, będącej ostatnią drogą Jezusa przed ukrzyżowaniem.
Święconka, czyli święcenie pokarmów
Ta tradycja również jest nierozerwalną częścią świąt. W Wielką Sobotę wszyscy wierni zbierają się w kościele z koszyczkami, do których wkładano pokarm – jajka, szynki, baranka i inne. Wielka Sobota była oczekiwaniem na Wielką Niedziele i zmartwychwstanie Chrystusa. Poświęcony pokarm był spożywany następnego dnia, w Wielką Niedziele zaraz po rezurekcji przez rodzinę przy wielkanocnym stole.
Lany poniedziałek, czyli śmigus dyngus
Każdy z nas kojarzy lany poniedziałek, gdy każdy każdego oblewał wodą. Kiedyś tradycją było, że chłopcy oblewali dziewczyny. Miało to też swoją symbolikę, ponieważ ta panna, która się obraziła, albo nie została polana wodą, do końca życia miała zostać niezamężna, a im więcej wiader wylało się na daną pannę, tym szybciej miała wyjść za mąż. Obecnie zwyczaj ten ma już niewiele wspólnego z tradycyjnym laniem wody, wciąż jest jednak bardzo popularny, szczególnie wśród dzieci.
Wiele tradycji wielkanocnych znanych kiedyś, obecnie prawie całkowicie zamarło, albo uległo modyfikacjom, wciąż jednak staramy się kultywować to, co wiąże się z obchodem świąt, szczególnie jeżeli chodzi o obchody kościelne. Wszystkie te zwyczaje mają jednak jeden cel – świętowanie Zmartwychwstania Jezusa, bo Wielkanoc, o czym warto pamiętać, jest czasem radości i radosnego wyczekiwania.
